Κάποιοι φίλοι, ακόμα και κάποιοι νέοι μαθητές μου, μου πρότειναν να πάω και να δώ το κινηματογραφικό έργο “Χαμίνι Εκατομμυριούχο” (Slumdog Millionaire), με το αιτιολογικό πως το έργο ήταν πολύ διασκεδαστικό ενώ η όλη υπόθεση όπως και η παραγωγή ήταν πραγματικά πρωτότυπες. Στο αιτιολογικό τους έδωσαν επίσης μεγάλη έμφαση στο γεγονός ότι πολλά από τα μικρά παιδιά που πρωταγωνιστούν στο έργο δεν ήταν επαγγελματίες ηθοπιοί αλλά καθημερινά παιδιά που βιώνουν την ζωή τους σε “τρωγλοσυνοικίες” της Ινδικής μεγαλούπολής, Mumbai ή Βομβάη.

Τα τελευταία 10 με 15 χρόνια, σπάνια βλέπω κινηματογραφικά έργα, είτε στο σινεμά είτε στο σπίτι. Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα το αξιόλογο να δεις, εκτός από “τεχνικά εφφέ”, θέματα υπερβολής, βία για χάρη της βίας(πουλάει) και καθημερινές ιστορίες “εικονικής πραγματικότητας” όπως αυτές που μας βομβαρδίζουν τα τελευταία 20 χρόνια η Αμερικάνικη Τηλεόραση-δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές όπως “Τα Φιλαράκια” και “Το Σεξ και η Πολιτεία”. Για να είμαι δίκαιος, μέσα σ΄αυτό το χρονικό διάστημα των 20 χρόνων, υπήρξαν κάμποσα πολύ δυνατά και δημιουργικά έργα που κατάφεραν να επικοινωνήσουν “αποτελεσματικά” και “μεταφορικά” την “ανθρώπινη ψυχική οδύνη” και “την ανθρώπινη υπαρξιακή κρίση” των καιρών μας-έργα όπως το “American Beauty” και την σύγχρονη μυθική τριλογία του “Άρχοντα των Δαχτυλιδιών”. Αλλά αυτά τα “καλλιτεχνικά αριστουργήματα” του κινηματογράφου, αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μικρό ποσοστό σε σχέση με τα ατέλειωτα “κινηματογραφικά σκουπίδια” που παράγονται παγκοσμίως, και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. “Κινηματογραφικά σκουπίδια” που αποπροσανατολίζουν το κοινό αναφορικά με την πολυπλοκότητα της ζωής και το ουσιώδες της ανθρώπινης δημιουργικότητας σε όλα τα επίπεδα.

Τελικά πήγα και είδα το έργο “Χαμίνι Εκατομμυριούχο”, λίγο μετά που είχε κερδίσει τα 8 Oscar, από τα οποία τα πιο σημαντικά ήταν τα βραβεία καλύτερης ταινίας, καλύτερης σκηνοθεσίας, καλύτερου σεναρίου και καλύτερης μουσικής. Αρχικά, παρακολουθώντας το έργο εντυπωσιάστικα πολύ και πρέπει να παραδεχθώ πως ήταν και πολύ διασκεδαστικό. Ιδιαίτερα μ΄εντυπωσίασε “η πλοκή” της ιστορίας, το παίξιμο των μικρών παιδιών, ο “ρεαλισμός” της περιγραφής των σκληρών συνθηκών επιβίωσης των παιδιών των Ινδιών που μεγαλώνουν μέσα στην οικονομική εξαθλίωση και απόγνωση-και φυσικά μ΄εντυπωσίασε το τέλος της ταινίας όπου ο συνδιασμός της υπέροχης μουσικής, της χωρογραφίας και της θετικής κατάληξης μιας “ρομαντικής σχέσης” προσέφερε μια ελπιδοφόρα και πνευματώδη χροιά σε μια “ζοφερή ιστορία”. Αλλά μετά, όσο ο χρόνος περνούσε, άρχισα ν΄αξιολογώ πιο αντικειμενικά το έργο, ειδικά μετά τις αποκαλυπτικές πληροφορίες σχετικά με το οικονομικό “ρίξιμο” των μικρών ηθοποιών από τους Δυτικούς παραγωγούς του έργου. Συνειδητοποίησα τελικά πόσο εύκολο είναι να πέσεις θύμα της “επιτήδειας” Πολιτισμικής Παγκοσμιοποίησης της Δύσης. Να πιστεύεις “συνειδητά” πως αυτό που μόλις είδες είναι πραγματικά αντιπροσωπευτικό ενός πολιτισμού, του Ινδικού πολιτισμού, ενώ στην ουσία παρακολούθησες ένα “συνονθύλευμα” από στερεότυπες αλλά πετυχημένες κινηματογραφικές “συνταγές”, έτσι ώστε το έργο “να πουλήσει καλά” και να επιφέρει υψηλά κέρδη στους παραγωγούς και στην εταιρία διανομής. Σαν συνέπεια, δεν εκπλήσσομαι με το γεγονός ότι αυτό το “δήθεν” ρεαλιστικό και ανθρωπιστικό κινηματογραφικό έργο που διατυπώνει την καθημερινή κοινωνική πραγματικότητα των Ινδών, σκηνοθετήθηκε από ένα Βρετανό, τον Danny Boyle, ο παραγωγός ήταν Αμερικανός, ο Christian Colson, ενώ η εταιρία διανομής είναι η “Fox Searchlight”, παντοδύναμη εταιρία που εδρεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες. “Πολιτισμική Παγκοσμιοποίηση” σημαίνει “Δυτική Πολιτισμική Αποικιοκρατία”, και όλοι οι εμπλεκόμενοι ιθύνοντες, δηλαδή ο παραγωγός, ο σκηνοθέτης και οι διανομείς έπραξαν ανάλογα για να επαληθεύσουν αυτή την πραγματικότητα όπως θα το διαπιστώσουμε αναλύοντας διάφορα δεδομένα, παραμέτρους και γεγονότα που σχετίζονται άμεσα με το έργο στο οποίο αναφερόμαστε.

Κινηματογραφικοί κριτικοί έχουν αναφέρει ότι άν και ο στόχος του Danny Boyle και του Christian Colson ήταν να περιγράψουν την πορεία ζωής των “αδέσποτων παιδιών”(χαμίνια) προερχόμενα από τις τρωγλοσυνοικίες της Βομβάης των Ινδιών, αυτοί ήθελαν επίσης με το έργο αυτό να “δώσουν φόρο τιμής” στο Bollywood, την κινηματογραφική βιομηχανία των Ινδιών που παράγει τα περισσότερα μεγάλης διάρκειας κινηματογραφικά έργα στην υφήλιο(www. globalpost. com). Παρ΄όλα αυτά όλοι γνωρίζουν πως το Bollywood είναι η Ινδική εκδοχή της “εικονικής πραγματικότητας”, και φυσικά λειτουργεί σαν “μέγας” συνήγορος και προαγωγός της “Δυτικής Πολιτισμικής Παγκοσμιοποίησης” όπου αυτό που κυριαρχεί σαν δόγμα είναι ο ανθρώπινος “εγωκεντρισμός”-το κοινωνικό κύρος, η οικονομική ισχύ και τα μέσα(τα όποια μέσα) για να εξασφαλίσεις και τα δύο, έτσι ώστε να νιώθεις “πετυχημένος” και “ικανοποιημένος” με την ζωή.

Άν ρίξουμε μια ματιά στα βασικά σημεία της ιστορίας του έργου, σύντομα θα εξακριβώσουμε πως αυτό που προκύπτει έχει ελάχιστη σχέση με το μωσαικό, τον πλούτο και την πολυπλοκότητα του Ινδικού πολιτισμού. Ένας πολιτισμός με ιστορική διάρκεια 6,000 χρόνων, 5,000 περισσότερα από τον Δυτικο-Ευρωπαικό Πολιτισμό. Πράγματι, η ιστορία αναφέρεται σε παραμελημένα πάμπτωχα παιδιά, που μεγαλώνουν σε παράγκες στην πόλη της Βομβάης. Αλλά αυτές οι “τρωγλοσυνοικίες” σε αστικά κέντρα βρίσκονται παντού σε όλη την γή, ειδικά στις “αναπτυσσόμενες” χώρες. Πιστεύω πως ένα μεγάλο μέρος αυτών των συνοικιών είναι σύγχρονα κατασκευάσματα μιας απόλυτα “παγκοσμιοποιημένης παγκόσμιας αγοράς” που αναζητά φτινό ανθρώπινο εργατικό δυναμικό μέσα σε βιομηχανικά αστικά κέντρα, που είναι και το “οξυγόνο” της, π. χ. εργοστάσια, εργοτάξια, βιοτεχνίες, ξενοδοχεία, κλπ. Ποιανού δημιούργημα είναι αυτή η “παγκοσμιοποιημένη παγκόσμια αγορά” και ποιός έχει ακόμα “τον άμεσο έλεγχο” πάνω σ΄αυτή την Παγκόσμια Αγορά;

Η δεύτερη παράμετρος της ιστορίας, είναι το γεγονός ότι η βασική πλοκή περιστρέφεται γύρω από έναν νέο(το χαμίνι που μεγάλωσε), τον Jamal, έναν Ινδό Μουσουλμάνο, ο οποίος σαν τον μικρότερο αδερφό του, τον Salim, και την μικρή τους φίλη Latika, γεννήθηκε σε μια τρώγλη στην Βομβάη, μεγάλωσε στους δρόμους των πόλεων σαν ζητιανάκι και κλεφτρόνι, αλλά τελικά κατάφερε να γίνει κλητήρας σ΄ένα γραφείο, και όχι “κακοποιός” όπως τον μικρό του αδερφό Salim. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τον Jamal, γιατί είναι αυτός που πέρνει την πρωτοβουλία να γίνει πλούσιος, παίζοντας σ΄ένα τηλεπαιχνίδι με τον τίτλο, “Ποιός θέλει να γίνει εκατομμυριούχος;”(Who Wants to be a millionaire?). Ενός τύπου τηλεπαιχνιδιού που δημιουργήθηκε στις δεκαετίες του 1950 και 1960 από την Αμερικάνικη Τηλεόραση, απευθυνόμενος στις ελπίδες και στις προσδοκίες των τότε Αμερικανών, και όχι κάποιου άλλου λαού. Φυσικά σήμερα, το Αμερικάνικο Όνειρο να γίνεις εκατομμυριούχος, έχει εξελιχθεί στο “εικονικό όνειρο” σχεδόν όλων των κατοίκων “επί της γής”. Αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο έχει επιτευχθεί μέσα από την “πολιτιστική παγκοσμοποίηση” των Ηνωμένων Πολιτειών, που σημαίνει κινηματογραφικά έργα του “Hollywood”, σαπουνόπερες της Αμερικανικής Τηλεόρασης, Αμερικανικές διαφημήσεις και φυσικά Αμερικάνικα τηλεπαιχνίδια που έχουν αγοραστεί(τα δικαιώματα) και έχουν προσαρμοστεί από “ντόπιες” τηλεοπτικές εταιρίες παραγωγής για “ντόπια” κατανάλωση. Ένα τηλεοπτικό παιχνίδι που δείνει σε κάποιον την ευκαιρία να κερδίσει σχετικά εύκολα “πολλά λεφτά”-αυτό, δεν έχει καμία σχέση με τον Ινδικό πολιτισμό και την παραδοσιακή Ινδική προσωπικότητα, όσο φτωχός και αν αυτός ο Ινδός είναι. Ο κεντρικός πυρήνας του Ινδουιστικού πολιτισμού είναι το “karma”(κάτι σαν το πεπρωμένο), μια φιλοσοφική έννοια που με πολύ απλά λόγια λέει πως “θα πρέπει να δέχεσαι και να εκτιμάς αυτό που έχεις, και να μην παραβιάζεις τα όρια που έχει καθορίσει η ζωή για σένα-διαφορετικά θα τα χάσεις όλα.”

Τρίτο, είμαι απόλυτα σίγουρος πως οι περισσότεροι Ινδοί που σήμερα ζούνε σε τρωγλοσυνοικίες και που αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία των αστικών κέντρων (www.guardian.co.uk/world/2009), δεν ζούν σαν τρωκτικά, σαν αρπακτικά ή σαν σκυλιά (slumdog) για να επιβιώσουν. Άν αυτό ήταν η πραγματικότητα, το Ινδικό πολιτισμικό μωσαικό με τις δεκάδες διαφορετικές γλώσσες του και τις εκατοντάδες αρχαίες παραδόσεις του δεν θα επιβίωνε ποτέ. Αυτό είναι μια καθαρά Δυτική πολιτισμική “συκοφαντία” και ένας καθαρά Δυτικός “ρατσισμός”.

* παγκοσμιοποίηση-η μετατροπή της οικουμένης σε μια ενιαία οικονομική, πολιτική και πολιτισμική επικράτεια.

** κοσμοπολιτισμός – ο τρόπος ζωής του κοσμοπολίτη, ο οποίος χαρακτηρίζεται από υπέρβαση των εθνικών παραδόσεων, ταξίδια σε διάφορες χώρες του κόσμου, απόκτηση εμπειριών και αφομοίωση επιρροών από πολλές και διαφορετικές κοινωνίες και πολιτισμούς.