Θέλω ν’αφιερώσω αυτό το κείμενο στην φίλη μου την Χριστίνα που γνωρίζω πάνω από 50 χρόνια και στην αδερφή μου Μάρθα, μικρότερη από εμένα με τρία χρόνια. Η Χριστίνα έχει μεγαλώσει στον Μόντρεαλ του Καναδά, ενώ η αδερφή μου πέρασε τα νεανικά της χρόνια στο Μόντρεαλ του Καναδά, πριν μεταναστεύσει στην Αθήνα το 1971 με την μητέρα της και την μικρή μας αδερφή.
Η Χριστίνα και η Μάρθα είναι στα 60 τους, είναι και οι δύο μητέρες και γιαγιάδες, είναι μορφωμένες και δυναμικές, και θεωρητικά είναι προοδευτικές με φιλελεύθερες αρχές.

Εγώ από πολύ μικρή ηλικία, μεγαλώνοντας στην Αίγυπτο και μετά στον Καναδά, διαθέτοντας μεγάλη ευαισθησία και οξεία σκέψη για την νεαρή ηλικία μου, έκανα μεγάλες προσπάθειες να κατανοήσω γιατί ο κόσμος στην πλειοψηφία του ήταν τόσο αποξενωμένος και απόμακρος από τα συναισθήματα της χαράς, του ερωτισμού και της φαντασίας.

Προσπάθησα να καταλάβω γιατί τα άτομα γύρω μου, ξεκινώντας από την οικογένειά μου , τους συγγενείς μου και τους γνωστούς μου, έδειχναν τόσο πιεσμένοι και μονοδιάστατοι, μην μπορώντας να εκδηλώσουν τον πραγματικό τους εαυτό ελεύθερα και δημιουργικά. Έκαναν την ζωή τους δύσκολη και μίζερη, έχοντας αποδεχτεί παθητικά τα κριτήρια της κοινωνίας που δεν είχαν καμία σχέση με την πολυδιάστατη φύση της ύπαρξής τους.

Μια ανθρώπινη φύση που βασίζεται σε μια ελεύθερη έκφραση συναισθημάτων και προτιμήσεων, και σε μια ελεύθερη περιπέτεια γνώσης και αυτογνωσίας, δηλαδή στην ανακάλυψη της δικιάς μας αλήθειας.

Από πολύ μικρός ήμουν ένα έντονα σκεπτόμενο άτομο, μ’ένα έντονο συναίσθημα της ανθρώπινης ταυτότητάς μου και των δημιουργικών δυνατοτήτων μου. Με μια εξελιγμένη αίσθηση της ελευθερίας να βιώνω αυτό που κουβαλούσα μέσα μου σαν σκέψη , σαν φαντασία και σαν μεταφυσική αντίληψη της καθημερινότητας.

Ήμουν και πάντα είμαι σε άμεση επαφή με το φαντασμαγορικό και το μωσαϊκό της ανθρώπινης ύπαρξής μου όπου πρωτοστατούν το ένστικτο , η σιγουριά, μια ισορροπημένη σκέψη και η επιθυμία να βιώσω μια θνητή πραγματικότητα δυναμικά και ειρηνικά.

Όλοι οι κοινωνικοί παράγοντες γύρω μου έκαναν μεγάλες προσπάθειες να στήσουν φράγματα για να περιορίσουν τις ελευθερίες μου και τις επιλογές μου, ειδικά η οικογένειά μου , ο στυλοβάτης της κοινωνίας, μιας σάπιας, απάνθρωπης και καταστροφικής κοινωνίας. Με πίεσαν έντονα ν’ακολουθήσω τ’αχνάρια και τις προδιαγραφές μιας κοινωνίας που βασιζόταν στην υπαρξιακή ανασφάλεια και φοβία, στον αυταρχισμό και στην ενοχή, με πρωτεύοντα σκοπό να εξουσιάζεις με όποιον τρόπο και μέσον.

Αυτή είναι και η αιτία που όλοι αυτοί οι κοινωνικοί παράγοντες με πρωτεργάτη την οικογένεια σαν θεσμό, έκαναν τα πάντα στην διάρκεια του ανθρώπινου πολιτισμού και στην πορεία της ανθρώπινης ιστορικής εξέλιξης να υπονομεύσουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα, την ελεύθερη έκφραση και την ψυχική γαλήνη.

Θεμελίωσαν μια κοινωνική δυστοπία όπου τα πάντα πήγαζαν από μια τυφλή και παθητική υπακοή των ανθρώπων σε τεχνητούς και αφύσικους κανόνες, σε μιμήσεις μιας εικονικής πραγματικότητας , και στην ανθρώπινη άγνοια και ανασφάλεια.

Επειδή λοιπόν εγώ πρακτικά και πραγματιστικά ενεργώ μέσα από ένα πρωτόγονο ένστικτο που δεν έχει καμία αναφορά στις προδιαγραφές βίου που μου αφαιρούν τις δυνατότητες να σκέφτομαι για τον εαυτό μου και να εκφράζω τις δημιουργικές μου ιδιότητες, αποφάσισα από πολύ νωρίς να ‘’γράψω στ’αρχίδια μου’’ όλο αυτό το κακοστημένο κοινωνικό σύμπλεγμα του παραλόγου και όλες αυτές τις κοινωνικές πιέσεις.

Με διπλωματία και μ’ένα χαμόγελο αποστασιοποιήθηκα από όλο αυτό το τεχνητό κοινωνικό οικοδόμημα.

Μέσα από αυτή την στρατηγική και στάση ζωής, κατάφερα να επιβιώσω και να ζήσω αυθεντικές καταστάσεις και μαγικές στιγμές , που είμαι σίγουρος πως πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν βιώσει. Τυχεροί είναι οι μαθητές μου όπως και οι γνωστοί που μοιράστηκαν μαζί μου αυτές τις αυθόρμητες και άμεσες εμπειρίες ζωής.

Ποτέ δεν πήρα στα σοβαρά τους κανόνες που η κοινωνία μου είχε επιβάλλει όπως και τις ταμπέλες που μου είχε προσάψει. Για μένα η κοινωνία στο σύνολό της αντιπροσώπευε ένα κακοστημένο υπαρξιακό σκηνικό από δειλούς, κακοπροαίρετους και μέτριους ηθοποιούς , οι οποίοι προτίμησαν ή επέλεξαν να θυσιάσουν την προσωπικότητά τους και την ταυτότητά τους για να ‘’τα έχουν καλά’’ με το κατεστημένο.

Αυτή την εύκολη λύση των πολλών την απέρριψα, σεβόμενος τον εαυτό μου και την δημιουργική περιπέτεια που μου χάρισε η ζωή , όπου κανένας θνητός δεν μπορεί να την καθορίσει ή να την προβλέψει, την στιγμή που είναι η ίδια η διαλεκτική πορεία της φύσης.

Πριν λοιπόν ασχοληθώ με το κύριο θέμα του κειμένου που είναι ‘’η οικογένεια’’, θα ήθελα ν’αναφερθώ στον λόγο ενός προσωκρατικού φιλόσοφου, τον Εμπεδοκλή (495π.Χ.- 435π.Χ.), και ο οποίος στην εποχή του είχε συντάξει ένα φιλοσοφικό έργο αναλύοντας εκείνα τα στοιχεία που καθορίζουν αυτό που θεωρούμε ‘’το όν’’, δηλαδή τον άνθρωπο. Το κείμενο το ονόμασε ‘’περί φύσεως των όντων’’.

Στην διάρκεια μιας διάλεξης, ένας από τους μαθητές του Εμπεδοκλή του έθεσε το ερώτημα για την φύση του ‘’μη-όντος’’. Ο Εμπεδοκλής του απάντησε απλά και άμεσα ότι το ‘’μη-όν’’ είναι η ‘’μη-αλήθεια’’. Αυτό που ήθελε ο Εμπεδοκλής να τονίσει ήταν απλά ότι ‘’το μη-όν’’ , είναι το όν ή ο άνθρωπος που δεν βιώνει την προσωπική του αλήθεια.

Δεν αναφέρθηκε για την τήρηση κοινωνικών κανόνων ούτε για την υπακοή των νομοθεσιών της πόλης , αλλά για προσωπικές επιλογές στην διαμόρφωση του βίου τους και των πράξεών τους, δίχως εξωτερικές τεχνητές παρεμβάσεις.

Επιστρέφοντας τώρα στο θέμα του άρθρου μας που είναι η ‘’οικογένεια σαν πηγή της ανθρώπινης τραγωδίας’’, θα πρέπει πρώτα να τονίσω πως η ‘’τρομακτική’’ και ‘’αιματοβαμμένη’’ ιστορική πορεία της ανθρωπότητας συντελείται από τις ‘’παρανοϊκές’’ και ‘’παραφυσικές’’ αρχές της οικογένειας, το αρχέτυπο της κοινωνίας, που βασίζονται σε τεχνητές αλήθειες και όχι σε πανανθρώπινες αρχές όπως αυτές καταγράφονται σε αρχαία ιερά κείμενα όλων των πολιτισμών, μικρών και μεγάλων.

Είναι τα πλαστά κοινωνικά κριτήρια της άρχουσας τάξης και της οικογένειας , που ουσιαστικά είναι ταυτόσημα στην πορεία της ιστορίας, γιατί και τα δύο έχουν άμεση σχέση με ‘’εξουσία’’ και ‘’έλεγχο’’. Δεν αντανακλούν την ελεύθερη ανθρώπινη έκφραση και την διαλεκτική, αλλά την τυφλή υπακοή στους κοινωνικούς κανόνες που νομιμοποιούν και ενισχύουν τις κοινωνικές ανισότητες και την εκμετάλλευση των αδυνάτων από τους ισχυρούς και προνομιούχους.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως η λειτουργία της ανθρώπινης κοινωνίας και της οικογένειας σαν θεσμοί είναι να περιορίζει και ν’αποδυναμώνει το άτομο σαν δυναμική και δημιουργική μονάδα, ιδιαίτερα το αδύναμο άτομο. Επιδιώκει να το εξουσιάζει και τελικά να το εξουδετερώνει.

Το καλύτερο ιστορικό παράδειγμα είναι ο ‘’κοινωνικός θεσμός του πολέμου’’ , που τον πρωτοστατούν οι προνομιούχες τάξεις και ισχυρές ανθρώπινες μονάδες για να εξασφαλίσουν τα κοινωνικά τους προνόμια, χαρακτηριστικό όλων των ιστορικών εποχών και όλων των πολιτισμών. Όλοι αυτοί οι κοινωνικοί παράγοντες εμφανίζουν τον πόλεμο σαν έμφυτο ανθρώπινο στοιχείο και σαν δεδομένο της ανθρώπινης ιστορικής πορείας , και όχι η ειρηνική συμβίωση των ανθρώπων.

Παρ’όλα αυτά η οικογένεια ή η φατρία, όχι μόνο αποδέχεται τον πόλεμο σαν αναγκαίο και φυσιολογικό κοινωνικό φαινόμενο, αλλά και τον δοξάζει.

Τα αρχέτυπα των κοινωνικών συγκρούσεων είτε σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο περιγράφονται με πολύ σαφήνεια και λεπτομερώς από την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, ξεκινώντας με τα έπη του Ομήρου τον 8ο αιώνα π.Χ., και αργότερα με τις τραγωδίες του Σοφοκλή, του Ευριπίδη και του Αισχύλου τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. .

Το σύνολο αυτών των Αρχαίων Ελληνικών Έργων έχει χρησιμοποιηθεί σαν πρότυπα από φιλοσόφους, ιστορικούς, κοινωνιολόγους , ακόμη και από ψυχιάτρους, για να ερμηνεύσουν την ανθρώπινη φύση, και για να κατανοήσουν τον ψυχικό και τον πνευματικό κόσμο των ανθρώπων.

Σε όλα αυτά τα αρχαία ελληνικά κείμενα το θέμα που κυριαρχεί είναι το ‘’τραγικό’’ του ανθρώπινου βίου και όχι η ειρηνική και δημιουργική συνύπαρξη των ανθρώπων.

Ο Όμηρος ξεκινάει το έπος ή την τραγωδία της Ιλιάδας κάνοντας αναφορά στην ‘’μανία’’ του Αχιλλέα απέναντι στους κατοίκους της Τροίας , προκαλώντας τον Τρωικό Πόλεμο. Ο Αχιλλέας προσωποποιεί τον ανώτερο και γενναιότερο αξιωματικό του Ελληνικού στρατού που σκοπός του είναι να υποτάξει την Τροία, το αντίπαλο δέος των Ελλήνων.

Ουσιαστικά η Ιλιάδα είναι το έπος της ανθρωπότητας με κύριο κίνητρο των ανθρωπίνων πράξεων και πρωτοβουλιών την ‘’ανθρώπινη μανία’’.

Η πραγματική έννοια της ανθρώπινης μανίας είναι’’…μια κατάσταση ακραίας σωματικής και διανοητικής δραστηριότητας, που συχνά εμπλέκει την έλλειψη κρίσης , με περιόδους ευφορίας…’’.(μετάφραση στα ελληνικά) (dictionary.cambridge.org).
Αυτό σημαίνει πως ο κυρίαρχος και ενεργός παράγοντας της ανθρώπινης φύσης δεν είναι η δημιουργικότητα και η ειρηνική συνύπαρξη , αλλά η καταστροφή και η αυτοκαταστροφή.
Μέσα από αυτά τα έπη και τις τραγωδίες , οι περισσότεροι πρωταγωνιστές των συγκρούσεων και των τραγικών συμβάντων είναι άτομα που ανήκουν στην πλειοψηφία τους σε μια φατρία, δηλαδή που άμεσα ή έμμεσα είναι συγγενικά πρόσωπα.

Οι θεότητες συμμετέχουν στις επιθετικές και δολοφονικές πρακτικές αυτών των φατριών για να νομιμοποιήσουν την τραγικότητα και τα υπαρξιακά αδιέξοδα του ανθρώπινου βίου.
Με τις νεώτερες τραγωδίες του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. , τα τραγικά συμβάντα προκύπτουν από πράξεις και πρωτοβουλίες που πραγματοποιούνται από άτομα που ανήκουν στην φατρία των Λαβδακίδων , όπου εμπλέκονται τρεις γενιές αυτής της φατρίας.

Όλη αυτή η ‘’ανθρώπινη τραγικότητα’’ πηγάζει από ανθρώπινες πράξεις συγγενικών προσώπων που επιδιώκουν να εξουσιάσουν και να καθορίσουν το ‘’ανθρώπινο πεπρωμένο’’ μέσα από δολοπλοκίες, δολοφονίες και συνωμοσίες, και τελικά μέσα από πολέμους. Σχεδόν όλες οι τραγωδίες ξεκινούν από την οικογένεια, τις πράξεις και τις φιλοδοξίες οικογενειών ή φατριών.
Αυτά τα τραγικά υπαρξιακά χαρακτηριστικά τα παρατηρούμε σε όλους τους πολιτισμούς και σε όλες τις ιστορικές εποχές, από τα έπη των Ινδουιστών και των Ασσυρίων, μέχρι και από τα γραφόμενα της Παλιάς Διαθήκης, με τις οικογενειακές πολεμικές συγκρούσεις των Εβραϊκών Βασιλείων του Σολομώντα και Δαβίδ.

Θα μπορούσαμε να δώσουμε δεκάδες και εκατοντάδες παρόμοια τραγικά ιστορικά παραδείγματα που αφορούν διαδικασίες, εγκατάστασης, θεμελίωσης και αυτοδιάλυσης κρατών, βασιλείων, αυτοκρατοριών και δυναστειών σε όλη την υφήλιο. (το άρθρο συνεχίζεται)

 

Τελετή ταφής του Πολυνείκη από την αδερφή του Αντιγόνη
‘’Αντιγόνη’’ αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή (496 π.Χ.- 406 π.Χ.)