Πριν εξετάσουμε τις διάφορες κοινωνικό-πολιτικές διαστάσεις που απορρέουν από το όλο πολιτικό σκηνικό των Ελληνικών Βουλευτικών Εκλογών του Οκτωβρίου του 2009, θα ήθελα ν’ αναφερθώ σ’ ένα σύγχρονο πολιτικό όρο που χρησιμοποιείται κατά καιρούς για να καταγραφούν “εμπειρικά” και “σχηματικά” εκείνες οι κοινωνικο -πολιτικές συνιστώσες που αντανακλούν το “πολιτικό γίγνεσθαι” μιας κοινωνίας ή μιας χώρας. Αυτός ο σύγχρονος πολιτικός όρος στα ελληνικά είναι μετάφραση του αγγλικού πολιτικού όρου “political culture”, και που μεταφράζεται σε “πολιτική κουλτούρα”. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η λέξη “κουλτούρα” δεν έχει ρίζες στην ελληνική γλώσσα αλλά στην λατινική(cultura, culturae), ενώ αργότερα υιοθετήθηκε από τις σύγχρονες λατινογενείς γλώσσες όπως τα Ισπανικά και τα Ιταλικά, αλλά και από τις μη-λατινογενείς σύγχρονες γλώσσες όπως είναι τ’Αγγλικά και τα Γερμανικά.
Αρχικά, θα πρέπει να πούμε πως ο όρος “πολιτική κουλτούρα” δημιουργήθηκε από Αμερικανούς πολιτικούς επιστήμονες όπως τον Lucian Pye, τον Sidney Verba και τον Gabriel Almond στην δεκαετία του 1950, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν η πιο ισχυρή “κατά πολύ” καπιταλιστική χώρα στην υφήλιο, με σφαίρες “οικονομικής”, “πολιτικής” και “στρατιωτικής” επιρροής σε Ευρώπη, Ασία, Μέση Ανατολή και Νότιο Αμερική. Η αναλυτική δομή αυτού του συγκεκριμένου πολιτικού όρου(πολιτική κουλτούρα) ήταν πολύ χαλαρή θεωρητικά και όχι τόσο επιστημονική εμπειρικά και σχηματικά(ορολογία), αποκλείοντας την συνιστώσα της “πολιτικής ιδεολογίας” για ευνόητους αλλά μη αντικειμενικούς λόγους. Αυτοί οι “διακεκριμένοι” Αμερικανοί πολιτικοί επιστήμονες αναζητούσαν “θεωρητικά” και “επιστημονικά” κοινωνικο-πολιτικές συνιστώσες που ν’ αναδεικνύουν το “κοινωνικο-πολιτικό σύστημα” των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σαν το “ιδεατό” της σύγχρονης εποχής.
Το “ιδεατό” αυτό κοινωνικο-πολιτικό σύστημα που ενσωμάτωνε οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα λειτουργούσε σαν το πρότυπο στην Αμερικανική Πολιτισμική Παγκοσμιοποίηση διεθνώς, παραμερίζοντας τις πολιτικές ιδεολογικές αντιθέσεις μεταξύ ενός “φιλελεύθερου” και “ανταγωνιστικού” επεκτατικού καπιταλισμού όπου το μεγάλο κεφάλαιο ελέγχει τα πολιτικά δρώμενα ενός κράτους και μιας “σοσιαλιστικής επαναστατικής πολιτικής” που “θεωρητικά” στηρίζει την κοινωνική, οικονομική και πολιτική αυτοτέλεια όλων των πολιτών, λαών και κρατών. Για παράδειγμα, ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Sidney Verba, περιγράφει τον όρο “πολιτική κουλτούρα” σαν ένα “… σύστημα από εμπειρικές πεποιθήσεις, εκφραστικά σύμβολα και αξίες που προσδιορίζουν εκείνες τις συγκυρίες μέσα από τις οποίες η πολιτική δράση υφίσταται… ” (μετ. από τ’ αγγλικά) (σελ. 1. http://en.wikipedia.org/wiki/Political_culture).
Παρά τις εμπειρικές, θεωρητικές και επιστημονικές αδυναμίες των συνιστώσεων που περιγράφουν και καταγράφουν τα κοινωνικο-πολιτικά χαρακτηριστικά των διαφόρων τύπων “πολιτικών κουλτουρών” που επικρατούν σήμερα σε διάφορα κράτη και κοινωνίες, στην δική μας περίπτωση, που είναι η περιγραφή και η ανάλυση της “εικονικής πραγματικότητας” των Ελληνικών Βουλευτικών Εκλογών του 2009, αυτές οι συνιστώσες είναι ιδανικές γιατί αφορούν περισσότερο τις καθημερινές αξίες, τα καθημερινά συναισθήματα, τις καθημερινές αξιώσεις, τις καθημερινές γνώσεις και την καθημερινή αισθητική του “μέσου” Έλληνα πολίτη και λιγότερο την “πολιτική συνείδησή” του, την “πολιτική ιδεολογία” του ή την θεσμικά “πολιτική καταξίωσή” του.
Θα μπορούσα ν’αναλύσω με λεπτομέρεια τις αιτίες για τις πρόωρες Βουλευτικές Εκλογές, τα διάφορα προεκλογικά προγράμματα των κύριων πολιτικών κομμάτων και τις προεκλογικές πολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ αυτών των πολιτικών κομμάτων, αλλά για μένα προσωπικά αυτό θα σήμαινε χάσιμο χρόνου και πολύτιμης “φαιάς ουσίας”, γι’αυτό και θα περιοριστώ στην βραδιά των εκλογών, δηλαδή της Κυριακής της 4ης Οκτωβρίου του 2009, και μέσα από όλο αυτό το “στημένο ανθρώπινο σκηνικό”, θ’αντλήσω τα πολιτικά συμπεράσματα σχετικά με το “πραγματικό πολιτικό γίγνεσθαι” της Σύγχρονης Ελληνικής Κοινωνίας. Είναι λοιπόν μέρα Κυριακή, 4 Οκτωβρίου 2009, ημερομηνία των Ελληνικών Βουλευτικών Εκλογών. Είναι μια “ιερή” μέρα όταν οι Έλληνες Πολίτες, νέοι και λιγότερο νέοι, άνδρες και γυναίκες στο “γένος”, πηγαίνουν στις κάλπες για να εκτελέσουν την “ιερή” δημοκρατική αποστολή τους να εκλέξουν μια κυβέρνηση που θα τους “αντιπροσωπεύει” και θα τους “αξίζει” σαν “πολιτική κουλτούρα”. Γύρω στις 9:30 το βράδυ, άνοιξα την τηλεόραση για να πάρω μια πρώτη γεύση των πρώτων αποτελεσμάτων των εκλογών, εφόσον είχαν κλείσει οι κάλπες και ανακοινώνανε τα πρώτα στατιστικά στοιχεία των “exit polls” Πανελλαδικά. Για περισσότερο από ένα μήνα, όλες οι δημοσκοπήσεις που είχαν πραγματοποιηθεί από “ανεξάρτητες” εταιρίες δημοσκοπήσεων, έφερναν το ΠΑΣΟΚ πρώτο με διαφορά πάνω από 6 μονάδες από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Ανοίγοντας λοιπόν την τηλεόραση γύρω στις 9:30 το βράδυ, αποφάσισα να επισκεφτώ όλα τα μεγάλα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, όπως επίσης και τους τρεις κρατικούς σταθμούς τηλεόρασης. Εδώ και αρκετά χρόνια, δεν είμαι και τόσο “φανατικός” στο να παρακολουθώ τις πολιτικές εξελίξεις της χώρας μου, όπως επίσης και τις πολιτικές εξελίξεις άλλων κρατών, εκτός αν διενεργείται κάποιος κρίσιμος πόλεμος σε κάποιο σημείο της γης. Παρ’όλα αυτά, ακόμα έχω την “πολιτική διάθεση” να είμαι ένας “σκεφτόμενος παρατηρητής” Εθνικών Εκλογών, είτε αυτές συμβαίνουν στην χώρα μου ή σε κάποια ισχυρή χώρα, γιατί αντιπροσωπεύουν μια κάποια σφυγμομέτρηση των κοινωνικο-πολιτικών προτεραιοτήτων και προσδοκιών του κάθε λαού και της κάθε κοινωνίας. Όμως εκείνη την βραδιά των Ελληνικών Βουλευτικών Εκλογών της 4ης Οκτωβρίου του 2009, παρατήρησα “εξ αρχής” κάποια “αφύσικα” και “τρομακτικά” σημεία που δεν είχα δει στο παρελθόν, είτε σε εκλογικές αναμετρήσεις σ’αυτήν την χώρα, είτε σε χώρες που έχω ζήσει στο παρελθόν, είτε ακόμη και σε σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις σε ισχυρά “δημοκρατικά” κράτη όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Γαλλία, κλπ.
Κάποια από αυτά τα “αφύσικα” και “τρομακτικά” κοινωνικο-πολιτικά “σημεία των καιρών” μας ήταν τα εξής. Πρώτα απ’όλα, όταν άνοιξα την τηλεόραση και άρχισα να κάνω “zapping” σε διάφορα τηλεοπτικά κανάλια που εκπέμπαν σαν βασικό τους πρόγραμμα τ’αποτελέσματα των εκλογών, διαπίστωσα πως όλα αυτά τα κανάλια, κρατικά και μη κρατικά, έβγαζαν προς τα έξω ακριβώς την ίδια εικόνα και περιεχόμενο. Είχες την εντύπωση ότι δημοσιογράφοι, πολιτικοί αναλυτές, επαγγελματίες δημοσκόποι, ακόμη και οι διάφοροι πολιτικοί που εξέφραζαν τις θέσεις των κομμάτων τους σε συνεντεύξεις ή σε πολιτικές συζητήσεις (σε πολυσύνθετα “panel” στα “studio” των τηλεοπτικών σταθμών ), ακολουθούσαν ένα “κοινό θεατρικό σενάριο” με προκαθορισμένους “θεατρικούς ρόλους” που έπρεπε να εκτελέσουν πιστά, δίχως καμία παρεκτροπή. Σε κάθε τηλεοπτικό κανάλι, όλοι οι παρουσιαστές που συντόνιζαν το τηλεοπτικό πολιτικό πρόγραμμα, έλεγαν σχεδόν τα ίδια λόγια και όλοι σε χαμηλούς τόνους, περιθωριοποιώντας τα όποια σοβαρά ερωτηματικά για τα εκλογικά αποτελέσματα και για τις άμεσες πολιτικές εξελίξεις. Δεύτερο, στις τηλεοπτικές συνεντεύξεις και συζητήσεις εκείνης της βραδιάς, οι παραβρισκόμενοι πολιτικοί δημοσιογράφοι, οι επαγγελματίες πολιτικοί αναλυτές (καθηγητές, πολιτικοί επιστήμονες, πρώην πολιτικοί) και οι επαγγελματίες δημοσκόποι, απέφευγαν να κάνουν πολιτικές αναλύσεις “σε βάθος”, σαν να ήταν τρομοκρατημένοι μην μέσα από τις παρεμβάσεις τους αμφισβητηθεί η “πολιτική εκλογική διαδικασία” και το “πολιτικό εκλογικό αποτέλεσμα” από το Ελληνικό Εκλογικό Σώμα. Τελικά, ο μεγάλος αριθμός των “εν ενεργεία” πολιτικών προσώπων που συμμετείχαν στα πολιτικά προγράμματα αυτών των τηλεοπτικών σταθμών, ιδιωτικών και κρατικών, είτε σαν σχολιαστές σε συνεντεύξεις είτε σαν ομιλητές σε πολιτικά “panel, δεν εξέφραζαν “δυναμικά” και “διαλεκτικά” τις προσωπικές τους “ιδεολογικές” και “πολιτικές” θέσεις και αντιθέσεις. Το πολιτικό αυτό “φαινόμενο” δημιουργούσε την εικόνα ότι αυτοί οι “εν ενεργεία” πολιτικοί δεν ανήκαν σε διαφορετικά πολιτικά στρατόπεδα, αλλά σ’ένα ενιαίο πολιτικό χώρο που θα κυβερνούσε συλλογικά την χώρα, με κοινή αποδοχή και αμοιβαιότητα. Όλα αυτά τα ενεργά πολιτικά στελέχη των ελληνικών πολιτικών κομμάτων που “θεωρητικά” αντιπροσωπεύουν όλο το “ιδεολογικό πολιτικό φάσμα”, δηλαδή από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά, φέρονταν σαν όλοι ν’ανήκαν στην ίδια “μασονική στοά”, που φιλοσοφία της είναι η οικονομική, η πολιτική και η πολιτιστική χειραγώγηση και εκμετάλλευση του Ελληνικού Λαού. Αυτό το στοιχείο έγινε ακόμη πιο σαφές μέσα από δύο επιπλέον προσωπικές πολιτικές παρατηρήσεις. Η πρώτη παρατήρηση σχετιζόταν με το γεγονός ότι παρά την διαπίστωση ότι από κάποια στιγμή και μετά την αρχική καταμέτρηση των ψήφων φαινόταν ότι το ΠΑΣΟΚ θα κέρδιζε τις εκλογές με μεγάλη διαφορά του κυβερνώντος κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, και ότι θα είχε την απόλυτη πλειοψηφία στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, οι πολιτικοί αντιπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ που εμφανιζόντουσαν στα τηλεοπτικά κανάλια, έδειχναν μια αμηχανία αντί για ενθουσιασμό για την μεγάλη νίκη τους, ενώ οι πολιτικοί αντιπρόσωποι του κυβερνώντος κόμματος που έχαναν με περίπου 10 μονάδες διαφορά, έδειχναν σχετικά ήρεμοι και κάπως “ανακουφισμένοι”. Είχαν όλοι τους “πειστεί” να δεχθούν το “πολιτικό θεατρικό σενάριο” που είχε γραφτεί “εκτός της χώρας” και επίσης έπρεπε ο κάθε ένας πολιτικός “εν ενεργεία” να παίξει τον “εντεταλμένο ρόλο” του, είτε αυτό του άρεσε, είτε αυτό δεν του άρεσε και τόσο πολύ!!!
Η δεύτερη “πολιτική παρατήρηση” που μ’έπεισε πως όλοι οι διάφοροι ανθρώπινοι κοινωνικο-πολιτικοί συντελεστές όπως οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών τηλεοπτικών καναλιών, ο κρατικός μηχανισμός, οι πολιτικοί επιστήμονες και οι επαγγελματίες δημοσκόποι, ουσιαστικά ανήκουν στην ίδια “μασονική στοά”, ήταν η απλή “κρατική στατιστική υπηρεσία” (του Υπουργείου Εσωτερικών) που μετά τις εκλογές εμφανίζει πόσοι Έλληνες και Ελληνίδες Εγγεγραμμένοι Ψηφοφόροι απείχαν από την ψηφοφορία( δηλαδή ποίο ήταν το ποσοστό αποχής στις Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές του 2009). Στο παρελθόν, σε όλες τις Εθνικές Ελληνικές Εκλογές, είτε αυτές αφορούσαν τις Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές, τις Ευρωεκλογές ή τις Δημοτικές Εκλογές, πάντοτε μετά το κλείσιμο των καλπών, υπήρχαν αναφορές, εκτιμήσεις και σχόλια σε τηλεοπτικούς σταθμούς και σε ραδιοσταθμούς για το ποσοστό αποχής των ψηφοφόρων-και ανάλογα με το συγκεκριμένο ποσοστό αποχής, ο κάθε πολιτικός σχολιαστής και πολιτικός έδινε την δική του πολιτική αξιολόγηση και ερμηνεία. Εκείνο το βράδυ των εκλογών, σε κανένα τηλεοπτικό σταθμό, κρατικό ή μη κρατικό, δεν υπήρχε καμία, μα καμία αναφορά για το ποσοστό της αποχής. Μετά από μία ώρα που είχα ανοίξει την τηλεόραση, δηλαδή γύρω στις 10:30 με 11:00 το βράδυ, άρχισα να υποψιάζομαι ότι η μη πληροφορία του ποσοστού αποχής δεν ήταν κάτι το τυχαίο, αλλά γινόταν εσκεμμένα, την στιγμή που όλα τα άλλα στατιστικά δεδομένα της ψηφοφορίας δίνονταν αναλυτικά από την κρατική στατιστική υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών. Την στιγμή που ψυλλιάστηκα πως κάτι δεν ήταν φυσιολογικό με όλη αυτή την υπόθεση, ξεκίνησα να παίρνω τηλέφωνο στα γραφεία των τηλεοπτικών σταθμών, κρατικών και μη κρατικών, και οι απαντήσεις των υπευθύνων των σταθμών ήταν πάντα χλιαρές και αόριστες, εκφράζοντας την θέση πως δεν γνώριζαν με ακρίβεια το ποσοστό της αποχής, και έτσι αρνιόντουσαν να δώσουν την συγκεκριμένη πληροφορία. Την επόμενη μέρα, στις πρωινές εφημερίδες, ανακάλυψα ότι το ποσοστό αποχής των Ελλήνων ψηφοφόρων ήταν περίπου το 30%, δηλαδή το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής “όλων των εποχών”. Μήπως αυτό το υψηλό ποσοστό αποχής αποκάλυπτε μια “ισχυρή λαϊκή αμφισβήτηση” σχετικά με την θεσμική πολιτική λειτουργικότητα των Εθνικών Βουλευτικών Εκλογών για μια αποτελεσματική κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική πρόοδο της Ελληνικής Κοινωνίας;;; Σαν συνέπεια, η αποχή στις Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές του 2009, δεν θα έπρεπε να εκτιμηθεί άμεσα και σε βάθος, γιατί αυτό θα υπονόμευε και θα αποδυνάμωνε την θεσμοθετημένη εικόνα του κοινωνικού, οικονομικού, πολιτικού και πολιτιστικού “κατεστημένου” της χώρας.
Στο δεύτερο μέρος του άρθρου μας σχετικά με τις Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές του 2009, θα εξετάσουμε πως αυτές οι συγκεκριμένες Εθνικές Εκλογές καθρεφτίζουν τις μεγάλες αδυναμίες, εκπτώσεις και διαστρεβλώσεις που ισχύουν στις συνιστώσες που αποτελούν την “πραγματική” και όχι την “εικονική” Πολιτική Κουλτούρα της Σημερινής Ελληνικής Κοινωνίας.
* πολιτική κουλτούρα-το άθροισμα των βασικών αξιών, συναισθημάτων και γνώσεων που προσφέρουν την μορφή και την ουσία μιας πολιτικής διαδικασίας